اسهال نوزاد ، علل بروز آن و روش‌هایی ساده برای درمان این بیماری
اسهال از بیماری‌های بسیار شایعی است که افراد را در سنین مختلف دچار می‌کند اما اسهال نوزاد شرایط متفاوتی دارد. شل بودن مدفوع نوزاد در ماه‌های آغازین تولد و زمانی که نوزاد فقط از شیر مادر تغذیه می‌کند کاملا طبیعی است اما اگر این شل بودن مدفوع از حد مشخصی فراتر رود و در دفعات مکرر رخ دهد گفته می‌شود که نوزاد به اسهال مبتلا شده است. اسهال معمولا به دلیل عفونت یا التهاب در دستگاه گوارش رخ می‌دهد و در موارد خفیف نیاز به درمان خاصی ندارد اما وقتی نوزادان به اسهال دچار می‌شوند این مساله می‌تواند برای پدر و مادر نگران کننده باشد. در هر صورت اگر این مساله جزو نگرانی‌های شما شده است در این مقاله درباره نحوه تشخیص این بیماری، علل بروز اسهال نوزاد و روش‌های درمان آن مطالبی را بیان خواهیم کرد.
از کجا می‌توان تشخیص داد که نوزاد شما به اسهال دچار شده است؟
برای تشخیص این که نوزاد شما به اسهال دچار شده است یا خیر، اول باید شناخت درستی از وضعیت عادی نوزادتان داشته باشید و وضعیت مدفوع نوزاد را به طور مرتب (حتی در حالت سلامتی) چک کنید. همان طور که گفتیم مدفوع نوزاد در ماه‌های اولیه تولد شل است چون در این دوره او فقط از شیر تغذیه می‌کند. اما با شروع مصرف غذاهای جامد، مدفوع نیز تا حدی سفت می‌شود که این حالت بسته به غذاهای مصرفی او در دوره‌های مختلف متغیر است. شاید این تغییرات تشخیص اسهال نوزاد را تا حدی دشوار کند اما اگر مدفوع کمی از حد معمول نرم‌تر شده باشد نمی‌توان نام اسهال را روی آن گذاشت. زمانی که مدفوع نوزاد از مرحله شل و نرم عبور کرده و حالت آبکی پیدا کند گفته می‌شود که نوزاد به اسهال دچار شده است.
البته در این شرایط هم معمولا جای نگرانی نیست و اکثریت قریب به اتفاق موارد اسهال نوزاد، مواردی خفیف هستند که اثری جدی بر سلامت وی ندارند. اما فراموش نکنید که نوزاد شما موجودی حساس و ناتوان است و شما باید با تشخیص و درمان به موقع اسهال وی، از کم آب شدن بدن وی جلوگیری کنید. نوزاد مبتلا به اسهال ممکن است نشانه و علامت دیگری نداشته باشد مثلا اشتهای او به غذا طبیعی باشد و تب و درد خاصی احساس نکند و تنها نشانه اختلال در بدن وی همین اسهال باشد. پس اولین قدم برای درمان اسهال نوزاد تشخیص علت آن است. اسهال در نوزادان به چند دلیل اصلی رخ می‌دهد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
عفونت ویروسی: برخی از انواع ویروس‌ها مثل ویروس روتو، ویروس آدنو، ویروس کالیسی و ویروس آنفلوآنزا می‌تواند باعث علائمی مثل اسهال، استفراغ، درد بدن، دردهای شکمی و تب و لرز شوند.
عفونت باکتریایی: باکتری‌هایی مثل شیگللا، سالمونلا، استافیلوکوک، کامپیلوباکتر یا ایکولی نیز می‌توانند باعث بروز اسهال شوند. اگر نوزاد شما دچار عفونت باکتریایی شده باشد اسهال او شدید و گاهی خونی، همراه با درد و تب خواهد بود که ممکن است با استفراغ هم همراه باشد. برخی از عفونت‌های باکتریایی خود به خود درمان می‌شوند اما برخی دیگر مثل عفونت باکتری ایکولی (که در برخی مواد غذایی مثل گوشت‌های خام پیدا می‌شود) می‌تواند بسیار جدی باشد. پس اگر نوزاد شما این نشانه‌ها را دارد حتما به پزشک مراجعه کنید تا با کشت مدفوع نوع عفونت وی تشخیص داده شود.
عفونت گوش: در برخی موارد عفونتی ویروسی یا باکتریایی در گوش می‌تواند باعث اسهال نوزاد شود. در این شرایط نوزاد شما احساس گیجی می‌کند و گوش‌های خود را لمس می‌کند. در این نوع عفونت که بیشتر مواقع پس از یک سرماخوردگی عادی رخ می‌دهد، نشانه‌هایی مثل استفراغ و کاهش اشتها نیز شایع است.
انگل‌ها: عفونت‌های انگلی هم ممکن است به اسهال در نوزاد منجر شود. به طور مثال بیماری ژیاردیاز توسط نوعی انگل میکروسکوپی در روده به وجود می‌آید و نشانه‌های آن، گاز در روده، دل پیچه، اسهال و مدفوع چرب است. این نوع عفونت‌ها بسیار مسری بوده و نیاز به درمان‌های تخصصی دارند و در صورت مشاهده چنین نشانه‌هایی حتما به پزشک مراجعه کنید.
آنتی بیوتیک‌ها: اگر کودک شما در حین مصرف آنتی بیوتیک‌ها یا پس از آن دچار اسهال شده باشد به احتمال زیاد داروها علت آن هستند چون آنتی بیوتیک‌ها همراه با از بین بردن باکتری‌های بیماری‌زا، باکتری‌های مفید روده را نیز از بین می‌برند. این نوع اسهال پس از مدتی برطرف می‌شود اما بهتر است با پزشک کودک خود مشورت داشته باشید تا در صورت نیاز داروهای کمکی و جبران کننده برای وی تجویز کند.
مصرف زیاد نوشیدنی‌ها: خوردن بیش از حد آبمیوه (به خصوص آبمیوه‌های حاوی سوربیتول و فروکتوز) و یا نوشیدنی‌های شیرین شده باعث ناراحتی شکم کودک می‌شود و مدفوع را شل می‌کند. قطع مصرف این نوشیدنی‌ها اسهال را در مدت چند روز تا حداکثر یک هفته درمان می‌کند و نیازی به درمان‌های دیگر نیست. به طور کلی مصرف نوشیدنی‌های شیرین و آبمیوه در کودکان زیر یک سال توصیه نمی‌شود چون باعث اختلال در گوارش آن‌ها می‌شود. اگر نوزاد شما از شیر خشک تغذیه می‌کند حتما آن را با مقدار متناسب و دقیق آب مخلوط کنید چون رقیق شدن یا غلیظ شدن بیش از حد شیر هم ممکن است باعث اسهال نوزاد شود.
حساسیت غذایی: حساسیت غذایی نوعی واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین‌های موجود در غذا است که در بسیاری از نوزادان رخ می‌دهد. نشانه‌های این حساسیت می‌تواند مواردی مثل اسهال، گاز روده، درد شکمی و یا خون در مدفوع باشد. در موارد شدیدتر ممکن است کهیر، جوش‌های ریز، ورم و یا مشکلات تنفسی نیز رخ دهد. پروتئین‌های موجود در شیر گاو در بسیاری از نوزادان باعث واکنش آلرژیک می‌شوند و به همین دلیل است که نوزاد شما تا یک سالگی نباید شیر گاو بنوشد. اما این شیر به صورت فرآوری شده در مواد غذایی مختلفی وجود دارد و می‌تواند از طریق شیر مادر به بدن نوزاد منتقل شود. مواد دیگری مثل تخم مرغ، بادام زمینی، سویا، دانه‌های روغنی، ماهی و غذاهای دریایی هم می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک در افراد شود. مورد شایع دیگر، حساسیت به لاکتوز است. وقتی در بدن کودک شما آنزیم لاکتاز به مقدار کافی موجود نباشد او نمی‌تواند لاکتوز موجود در شیر را هضم کند و دچار عوارضی مثل اسهال و دل درد و گاز روده می‌شود. در هر صورت اگر نوزاد شما پس از مصرف غذایی خاص و یا تغذیه با شیر مادر دچار شکل تنفس و بلع شده و یا لب‌ها و صورت او ورم کرده است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
مسمومیت: اگر اسهال نوزاد با استفراغ یا بی‌حالی یا تشنج هم همراه باشد این احتمال وجود دارد که او چیزی مثل قرص، گیاه یا ماده شیمیایی خاصی را بلعیده و دچار مسمومیت شده است. در این شرایط حتما به پزشک مراجعه کنید و اگر نوزاد هشیاری خود را از دست داده و یا دچار مشکلات تنفسی شده است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
روش‌های موثر برای درمان اسهال نوزاد
پس از تشخیص اسهال نوزاد و علت بروز آن شما باید از بدتر شدن شرایط وی جلوگیری کرده و برای جبران آبی که بدن نوزاد از طریق اسهال از دست می‌دهد اقدامات لازم را انجام دهید.
از بی‌آب شدن بدن نوزاد جلوگیری کنید: برای جلوگیری از بی‌آب شدن بدن نوزاد به وی مایعات فراوان بدهید و اگر نوزاد استفراغ نمی‌کند سعی کنید با شیر مادر یا شیر خشک مثل همیشه او را تغذیه کنید. اما اگر نوزاد نمی‌تواند شیر را نگه دارد به پزشک مراجعه کنید، پزشک محلول‌های الکترولیتی مخصوصی برای نوزاد تجویز خواهد کرد که آب از دست رفته او را جبران می‌کند. اگر اسهال نوزاد به موقع تشخیص داده و درمان شود بدن وی بی‌آب نخواهد شد. اما اگر به هر دلیلی این مشکل رخ داد بلافاصله او را به بیمارستان ببرید تا تحت درمان قرار گیرد.
به نوزاد غذاهای حاوی شکر ندهید: از دادن هر غذا یا نوشیدنی که با شکر شیرین شده باشد مثل آب میوه، آب قند و نوشابه به کودک اجتناب کنید. چون شکر موجود در این غذاها، آب را به سمت روده هدایت کرده و باعث تشدید اسهال می‌شود.
برای بچه‌های بزرگ‌تر، وعده‌های غذایی متعادل فراهم کنید: کودکی که مرحله شیرخوارگی را رد کرده و در کنار سایر اعضای خانواده غذا می‌خورد می‌تواند از غذاهای جامدی که اسهال را درمان می‌کنند استفاده کند. غذاهایی مثل موز، برنج، گوشت، کمپوت سیب و به طور کلی هر غذایی که حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده باشد مثل نان و غلات و میوه‌ها در این دوره برای کودک هیچ ضرری ندارند و به بهبود بیماری وی کمک می‌کنند. اگر کودک از غذا خوردن امتناع می‌کند نگران نباشید، با جبران کم آبی بدن، اشتهای او نیز بازخواهد گشت.
به کودک ماست بدهید: تحقیقات نشان داده است که باکتری‌های موجود در ماست می‌تواند اسهال را کاهش داده و کنترل کند. پس اگر کودک شما می‌تواند غذای جامد بخورد به وی ماست کامل بدون طعم و شیرین نشده بدهید.
پوشک او را مرتب عوض کنید: در دورانی که نوزاد شما دچار اسهال شده است سعی کنید او را کاملا تمیز و خشک نگه دارید. پوشک او را مرتب عوض کرده و از کرم مخصوص استفاده کنید تا پوست او دچار سوختگی ناشی از اسهال نشود.
کودک را بغل کنید: اگر اسهال نوزاد باعث بی‌قراری و گریه او شده است سعی کنید با بغل کردن و سرگرم کردن، او را آرام کنید.
خودسرانه به او دارو ندهید: از دادن داروهای ضداسهال بدون تجویز پزشک به کودک یا نوزاد اجتناب کنید، این کار می‌تواند برای سلامتی او بسیار خطرناک باشد.
چه زمانی حتما باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نوزاد شما زیر سه ماه است به محض مشاهده اسهال به پزشک مراجعه کنید اما برای نوزادان سه ماه به بالا اگر اسهال در مدت ۲۴ ساعت متوقف نشد به پزشک مراجعه کنید. اگر در هر نوزادی که دچار اسهال شده است نشانه‌های زیر را مشاهده کردید فورا پزشک را مطلع کنید:
- استفراغ مکرر
- نشانه‌های کم آبی بدن مثل خشک شدن دهان، ادرار نکردن در فاصله شش ساعت یا بیشتر و یا گریه بدون اشک
- وجود خون در مدفوع یا مدفوع سیاه
- تب بالاتر از ۳۸ درجه در نوزادان زیر سه ماه، بالاتر از ۳۸.۳ درجه در نوزادان ۳ تا ۶ ماه و بالاتر از ۳۹.۳ درجه در نوزادان بالای شش ماه.
اگر به دنبال اطلاعت بیشتری در مورد خرید سیسمونی نوزاد و یا مقالات سلامت نوزاد و مادر هستید میتوانید در بخش بلاگ سایت مقالات مفید بیشتری را مشاهده بفرمایید. اینجا کلیک کنید
اگر هم قصد خرید سیسمونی نوزاد را دارید و یا احتیاج به اطلاعات درباره محصولات دارید میتوانید به این صفحه مراجعه کنید. فروشگاه اینترنتی مامی بی بی
کلمات کلیدی: اسهال نوزاد, اسهال در نوزادان, اسهال در کودکان, کم آبی بدن نوزاد, درمان اسهال, علت اسهال نوزادان – اسهال شدن کودک – اسهال شدن نوزاد – اسهال در نوزادان تازه متولد شده